Onderwerpen

Aanpassing
Aardappel
Aardbeving
Aarde
Aardgas
Aardolie
Absorberen
Achtbaan
Ademhaling
Aerodynamica
Afrika
Afstandsbediening
Afval
Aggregatietoestanden
Aids
Alarm
Alcohol
Alien
Amfibieën
Anemometer
Archeologie
Archimedes
Asteroïde
Astronaut
Atmosfeer
Atoom
Auto
Bacteriën
Ballon
Ballonraket
Ballonwagen
Barometer
Batterij
Bedreigde diersoorten
Bergbeklimmen
Bergen
Bestrijdingsmiddelen
Besturingen
Beveiliging
Beweging
Bij
Binnenhuisarchitectuur
Bio-energie
Biodiversiteit
Biologie
Biotechnologie
Blessure
Bloed
Bloedsomloop
Bloem
Blubber
Bodem
Bodemdieren
Boemerang
Boerderij
Boom
Boot
Bos
Bouwen
Brachistochroon
Braille
Brand
Broeikaseffect
Brood
Brug
Bungee jump
Caleidoscoop
Camera obscura
Camouflage
Capillaire werking
Cel
Centrifugale kracht
Chaos
China
Chocolade
Chromatografie
Circus
Colloïde
Communicatie
Compact disc
Compost
Computer
Condenseren
Conserveren
Constructies
Cosmetica
Creativiteit
Culturen toen en nu
Dag en nacht
Dammen en dijken
Detective
Dichtheid
Dierentuin
Digitaal
Dinosaurus
DNA
Dolfijn
Doolhof
Doppler-effect
Drie-D
Drijven en zinken
Droogijs
Drugs
Druk
Druktechnieken
Duiken
Duurzaamheid
Eclips
Ecosysteem
Eencelligen
Egg-drop
Egypte
Ei
Eilanden
El Niño
Elasticiteit
Elektriciteit
Elektrochemie
Elektromagneet
Elektromotor
Elektronica
Elektroscoop
Emulsie
Energie
Enzymen
Erfgoed
Erosie
Evenwicht
Evolutie
Expeditie
Familie
Feest
Fiets
Film
Fontein
Fossiel
Fotografie
Fotosynthese
Fractals
Frisbee
Fruit
Gas
Gebit
Gebouwen
Geheimschrift
Geiser
Geld
Geleedpotigen
Geluid
Geluidsapparatuur
Geneeskunde
Geneesmiddelen
Genetica
Gepolariseerd licht
Geraamte
Gereedschap
Geschiedenis
Gesteenten
Getijden
Geur
Gewichtsloosheid
Gips
Gist
Glas
Gletsjer
Godsdiensten, levensovertuigingen
Golven
Goochelen
Goud
Graan
Grieken
Griezelen
Groenten
Grondwater
Grot
Gyroscoop
Haai
Habitat
Harry Potter
Hart
Heelal
Hefboom
Helikopter
Helling
Helm
Hemel
Herbarium
Hersenen
Heteluchtballon
Hevel
Hijskraan
Hologram
Hond
Hormoon
Hout
Hovercraft
Huid en haar
Huisdieren
Huishoudelijke apparatuur
Huishouden
Hydraulica
Hydrometer
Hygiëne
Hygrometer
IJs
IJskast
Immuunsysteem
India
Indianen - culturen
Insecten
Isolatie
Italië
Japan
jo-jo
Kaars
Kaart
Kameleon
Kamp
Kanker
Kasteel
Kat
Katalysator
Katapult
Katrol
Kauwgom
Kelten
Kermis
Kernenergie
Kerstmis
Kettingreactie
Keuken
Kinetische energie
Kleding
Klei
Kleur
Kleurenschijf
Klimaatverandering
Klok
Knikkerbaan
Knopen
Kogellagers
Komeet
Kompas
Koolzuur
Koraal
Koudbloedigen
Krachten
Krater
Kristallen
Krukas
Kunst
Kunststof
Kust
Kwadrant
Ladder
Lamp
Lampion
Landbouw
Laser
Lawine
Lente
Lenzen
Leven en dood
Licht
Lijm
Loep
Longen
Lucht
Luchtdruk
Luchtvervuiling
Maan
Machines
Magnetisme
Magnetron
Mars
Materialen
Medische hulpmiddelen
Meelworm
Melk
Menselijk lichaam
Mesopotamië
Metalen
Meten
Meteoriet
Metselen
Meubels
Microbe
Microscoop
Middeleeuwen
Mier
Mijnbouw
Milieu
Mineralen
Misconcepties
Mobieltje
Moleculen
Molen
Morse
Motor
Mummie
Munten
Museum
Muziek en dans
Muziekinstrumenten
Möbius
Nabeeld
Nanotechnologie
Natuur
Natuurkunde
Neus
Noorderlicht
Olievervuiling
Onder de grond
Ondernemen
Onderzeeboot
Ongewervelden
Ontwerpen
Onweer
Oog
Oor
Oplossing
Oppervlaktespanning
Optische illusie
Opwaartse druk
Osmose
Oxidatie
Ozon
Paard
Paddenstoelen
Papier
Papieren vliegtuig
Parachute
Patronen
Pendule
Periodiek systeem
Periscoop
Perpetuum mobile
Perspectief
Pinguïn
Piramide
Piraten
Planeten
Plant
Plastic
Pneumatiek
Polder
Polymeren
Pomp
Poolstreken
Popcorn
Potentiele energie
Prehistorie
Pretpark
Prisma
Productie
Proteïne
Psychologie
Quarks
Radar
Radio
Radioactiviteit
Raket
Rampen
Reactiesnelheid
Reclame
Recycling papier
Recycling Upcycling
Regen
Regenboog
Regenmeter
Regenwoud
Rekenen
Relativiteit
Reptielen
Resonantie
Reuk
Rivier
Robot
Roest
Roken
Romeinen
Rubber
Rube Goldberg
Ruimtestation
Ruimtevaart
Ruimtevaartkleding
Ruimtevaartvoedsel
Schaatsen
Schaduw
Scheepvaart
Scheikunde
Schelpen
Schilderkunst
Schimmels
School
Seismograaf
Seizoenen
Sensoren
Sextant
Sieraden
Sint-Maarten
Sinterklaas
Slak
Slang
Slijm
Slinger
Sloophoek
Slootdieren
Sluis
Sluitingen en sloten
Smaak
Sneeuw
Snoep
Snot
Solderen
Space Shuttle
Special Effects
Spectroscoop
Spectrum
Speelgoed
Speeltuin
Spel
Spiegel
Spieren
Spijkerbed
Spijsvertering
Spin
Sporen
Sport
Stalactieten
Statische elektriciteit
Stem
Sterren
Stoom
Straalmotor
Streepjescode
Stroboscoop
Sublimatie
Suiker
Survival
Symmetrie
Taal
Tandpasta
Tandwielen
Tast
Techniek op school
Technisch tekenen
Tektonische platen
Telefoon
Telescoop
Televisie
Tennis
Terrarium
Textiele werkvormen
Theater
Thermometer
Thermostaat
Tijd
Tornado
Touw
Traagheid
Transformator
Transistor
Transport
Trein
Tuin
Tunnel
Turbine
Uil
Uitvinding
Veer
Veerkracht
Veiligheid
Verandering
Verdampen
Verf
Verkeer
Verkiezingen
Verlichting
Verpakking
Vervoer
Vet
Vikingen
Vingerafdrukken
Virus
Vis
Vitamine
Vleermuizen
Vliegen
Vliegende schotel
Vlieger
Vliegramp
Vliegtuig
Vlinder
Vloeistof
Vloeistoffentoren
Vlot
Vochtigheid
Voeding
Voedselketen
Voertuigen
Voetbal
Vogel
Voortplanting en seksualiteit
Vormen
Vulkaan
Vuur
Vuurtoren
Vuurwerk
Walvis
Wapens
Warm en koud
Water
Waterdruk
Waterkracht
Waterkringloop
Watertoren
Watervervuiling
Waterzuivering
Weer
Wegen
Wetenschap
Wetlands
Wieg van Newton
Wielen en assen
Wind
Windenergie
Windsnelheid
Windvaan
Wiskunde
Woestijn
Wolken
Worm
Wrijving
Zaden
Zalm
Zand
Zee
Zeep
Zeepbellen
Zeilen
Zeilwagen
Zenuwspiraal
Zenuwstelsel
Zeppelin
Zetmeel
Ziekten
Zilver
Zintuigen
Zon
Zonne-energie
Zonnestelsel
Zonnewijzer
Zoogdieren
Zout
Zoötroop
Zure regen
Zuren en basen
Zuurstof
Zwaartekracht
Zwaartepunt
Zwanenhals
Zwart gat
Zweefvliegen

Oppervlaktespanning

Inleidend

Speedboot

EN website Surfing Scientist
Broodclip-speedboot in volle melk, m.b.v. afwasmiddel en kleurstof.

Activiteiten

Adhesie

NL video Schooltv
Demonstratieproef: watermoleculen moeten elkaar wel sterk aantrekken.
EN website Arvind Gupta Toys
Glaasjes met water ertussen proberen van elkaar te trekken. Fotoserie.
EN website Discrepant Events
Onderzoek adhesie, cohesie bij 2reageerbuisjes die precies in elkaar passen.
EN website Vicky Cobb
Een leuk trucje met een plastic lepeltje op je neus.
EN website Daryl Science
Hier wordt aan de bar zout gebruikt om de adhesie op te heffen.

Aluminiumfolie

NL website Proefjes.nl
Bootje van aluminiumfolie draagt muntjes of punaises. Link naar uitleg en werkblad.

Boot

EN video Science Beyond the Boundaries
Mooi bootje van 2 bordjes en 2 bekertjes. Afwasmiddel loopt via rietje naar het water.

Bootrace

NL video Quest Junior
Bootje maken van papier, druppel zeep erbij, zoef. Erg goede uitleg.
NL pdf NEMO
De bijbehorende leerkrachtenhandleiding p.10.
NL website Waterwizz
Proefje herhalen, zorg steeds dat je goed schoon water hebt.
NL website Proefjes.nl
Bootje met wat afwasmiddel in 'de staart'. Link naar uitleg en werkblad.
NL website Aha in de Klas
Bootje kan van karton, balsahout of schuim.
EN website Surfing Scientist
Duidelijke fotoserie erg goede uitleg.
EN video Science Squad
Duidelijke video met bootje van brood clip, afwasmiddel met tandenstoker in opening.
EN website Marvin and Milo
Marvin en Milo spuiten direct uit afwasmiddelflacon. Leuke strip.
EN website Fizzics Education
Afwasmiddel in gaatje boven de inkeping. Variaties. Goed model, prima uitleg
EN website Science World
Eenvoudig bootje. Variëren met vloeistof en vorm.
EN website Science Bob
Zeepboot, in koud water of in warm water.
EN pdf Calgory Library
Zeepboot maken. Duidelijke instructie, goed punt mbt hypothese vorming.
EN website WOW
Bootrace in bad.
EN website Planet Science
Kartonnen bootje voortbewegen met afwasmiddel. Goede uitleg.
EN website 3M
Kan de boot ook lading vervoeren. Is er een sleepboot van te maken?
DU website Experimentis
Knip kleurig bootje van foam. Experimenteer met andere vormen zoals spiraal.
DU website Wissen macht Ah!
Bootrace, hier met leuke aankleding. Video in kolom rechts vanaf 19min15

Cohesie

NL website Tech Your Future
Touwtje schuin houden, water erlangs laten stromen.
NL pdf Waternet
Water schenken langs schuine draad. Hier wordt het touw aan lepels bevestigd.
EN video University of Regina
Water schenken langs een draadje.
EN website Science World
Water langs een draadje. Veel uitleg. verder experimenteren.
EN video Robert Krampf
Water schenken langs een draad, erg duidelijke demo en uitleg.
EN website Fizzics Education
Water dat langs een draadje loopt. Variëren in temperatuur, vloeistof, draad.
EN video Spangler
Beschrijving, uitleg en korte, duidelijke video van dit leuke eenvoudige proefje.
EN video Science Beyond the Boundaries
Water schenken langs dunne en langs dikke draad. Wat gaat beter.
EN website ZOOM
Onderzoek welke draad het water het best transporteert.
EN website Marvin and Milo
De hond krijgt te drinken via draad. Leuke strip.

Doolhof

EN website Discrepant Events
Begeleidende vragen.

Droog

DU website Science Luxemburg
Hand in water en toch droog blijven? Strooi dan eerst kaneel over het water.

Druppelrace

EN website National Chemistry Week
Druppelrace op glijbaan van waspapier.

Druppels

NL website Proefjes.nl
Hoeveel druppels krijg je op een munt van 2 euro? Leuk. Link naar uitleg en werkblad.
NL pdf Technopolis
Druppels op munt, ook met afwasmiddel. Didactische tips. Download pakket. P.13.
EN video Spangler
Duidelijke video van leuk druppelproefje. Hoeveel druppels op verschillende munten.
EN website Bill Nye
Hoeveel druppels water op een munt? Hoeveel druppels zeepwater?
EN pdf Surfing Scientist
Uitstekende werkwijze voor 'hoeveel druppels op een munt'. Variabelen. Tip.
EN website Fizzics Education
Druppels op een munt. Varieren watertemperatuur, afwasmiddel, grootte munt.
EN website Science World
Mooi combi 'druppels op munt' en 'munten in glas water'.
EN website Double Helix
Om de beurt druppel water op een munt doen. Wie als eerste zijn water morst, verliest!
EN website Topscience
De munt op een dop, zorgvuldige werkwijze, tot slot tandenstoker met zeep erbij.
EN website ZOOM
Her met een scorelijst voor verschillende munten..
EN website ZOOM
Hier wordt het gedaan met verschillende vloeistoffen.
EN pdf Chymist
Ook met verschillende vloeistoffen, wat steviger uitleg en scorevel.
EN website Think stretch
Leuk om eerst een voorspelling te doen hoevvel druppels. Goede uitleg
EN website Prezi
Hier eerst hypothese(n) stellen.

Geintje

EN website Hunkin
Lekke fles onderwater vullen, dop erop en iemand vragen de dop eraf te halen.

Grootste

EN website WNET School NTTI
Welke van vier vloeistoffen heeft de grootste oppervlaktespanning.

Insect

NL website Proefjes.nl
Insect maken van sluitstrips, die op water kan lopen. Leuk. Link naar uitleg en werkblad.
NL pdf Ontwerpen in de Klas
Hoe kun je een model van een waterdiertje maken dat op het water kan blijven staan?
NL video Proefjes.nl
Bijbehorende video.
NL website Museon
Insect op het water, genaamd paperclip. Triest: gevolgen watervervuiling.
NL website De Kinkerbuurtschool
Drijvende insecten op hoge poten. Leuke uitdaging.
EN website Science Friday
Draad, gecoat met plastic, paperclips. Mooi filmpje over roeiend insect.

Kier

EN video Arvind Gupta Toys
Omgekeerd glas water omhoog door munten onder rand. Spannend. Link naar video.

Midden

NL website Proefjes.nl
Wat doet een pingpongbal in een glas water? Link naar werkblad en uitleg.
EN website Surfing Scientist
Het kopige - kurk probleem. Duidelijke tekening en uitleg. Werkblad.
EN website Discrepant Events
Begeleidende vragen.
EN video Science at Home
Hier met twee rondjes van papier.
EN website Arvind Gupta Toys
Kurk of pieschuim naar rand van niet-vol glas. Vol dan juist naar midden. Fotoserie.

Muntjes

NL website Proefjes.nl
Uitleg.Muntjes werpen in een vol glas water. Links naar uitleg en werkblad.
NL website Technopolis
Munten laten zakken in een vol glas met water. Heldere uitleg.
EN video University of Regina
Tip over hoe je munten er het beste in kan 'gooien'.
EN website ZOOM
Probeer het ook eens met andere vloeistoffen.
EN video Arvind Gupta Toys
In de gelinkte video manier van munten erin doen en 'vlies' duidelijk.

Mystery vloeistof

EN video Spangler
Duidelijke video en uitleg van mystery vloeistof waarin papier wel of niet drijft...

Naald

EN pdf Let's Talk Science
Naald op het water laten drijven. Heldere uitleg met goede illustraties.
EN website The Naked Scientists
Heldere uitleg met erg goede illustraties.

Paperclip

NL website Tech Your Future
Paperclip op water. Experimenteren: meerdere? Uitgevouwen?
NL website Proefjes.nl
Blijft een metalen paperclip op water drijven? Link naar duidelijke uitleg en werkblad.
NL website NEMO
Leg eerst een postzegel op het water in een kom. Leg daarop de paperclip.
NL pdf Grasspriet
Drijvende paperclip / punaise, druppeltje zeep erbij en hij zinkt. Watervervuiling p.8
NL website Arkorum
Paperclip op het water, hier in een serie 'toveractiviteiten'.
EN website ZOOM
Drijvende paperclip op water. Maar wat gebeurd er bij zonnebloemolie of frisdrank?
EN video ZOOM
Bijbehorende video, leuke presentatie. Support materiaal: info en vragen.
EN video Science Bob
Leuke presentatie 'paperclip op water' in deze video.
EN website Arvind Gupta Toys
Mooie fotoserie van zinkende en drijvende paperclips.
EN website Discrepant Events
Reeks vragen en antwoorden rond de drijvende paperclip.
EN website Petrosains
Paperclip eerst op tissue papiertje.
DU website Schule und Familie
Paperclip even vet maken met de vingers. Duidelijke uitleg en plaatjes.

Peper

NL website Proefjes.nl
Wist je bijvoorbeeld dat peper heel hard kan zwemmen? Link naar uitleg en werkblad.
NL video Technopolis
Afwasmiddel verlaagt de oppervlaktespanning. Peper 'zwemt' vliegensvlug naar de rand
NL website Tech Your Future
Eerst gas 'bolvol' met water, afwasmiddel. Daarna bord met peper en afwasmiddel.
NL website Expedition Chemistry
Punaise en paperclip op het water. Wat gebeurt er met elk?
NL pdf Waternet
Met één vinger duizenden peperkorrels laten zwemmen! Let op tip.
EN website TryScience
Hier ook experimenteren met zeep erbij.
EN video Youtube
Bijbehorende video van de Surfing Scientist..
EN website Fizzics Education
Water in wit bord. Peper. Afwasmiddel. Variabel watertemperatuur, korrelgrootte.
EN website Arvind Gupta Toys
Eindigt met peper, vooraf veel experiemnteren met piepschuim balletjes. Fotoserie.
DU website Helles-Koepfchen
Peper op het water tot het volledig bedekt is. Langzaam vinger erin. Wat gebeurt?
DU website Zzzebra
Hier ook de peper - 'droge vinger' pproef met meer uitleg.

Punaise

NL website Proefjes.nl
Hoe kan een schaatsenrijder, insect, over water lopen? Link naar uitleg en werkblad.
NL pdf Waternet
Punaise drijft op water, mooi proefje bij biologieles. Let op tip.
NL website Proefjesfabriek
Punaises laten drijven in een glas koud, en glas warm water. Afwasmiddel erbij.

Scheermesje

EN website SITA
Met een vloeitje een scheermesje, een naald, een paperclip laten drijven.

Schoonmaakalcohol

EN website Fizzics Education
Druppels kleurstof in bord met water. Wat schoonmaakalcohol of spiritis erbij.

Speedboot

NL pdf NEMO
Papieren bootje. Dat blijkt een motortje te krijgen door een druppel afwasmiddel.
NL pdf NEMO
Bijbehorende leerkrachtenhandleiding met veel toelichting p.10
EN website SOF
Bootje van karton, achterin een kleine opening voor wat zeep - 'brandstog'.
EN website ZOOM
Duidelijke aanpak, uitleg en werktekening.
EN website ZOOM
Leuke, creatieve vormgeving.
EN website Bill Nye
Druppel wasmiddel duwt bootje van aluminiumfolie vooruit.
EN website Discrepant Events
Inquiry based learning. Vragen en uitleg.
EN website Discrepant Events
POE, Predict, Observe and Explain.
EN website DFTV
Hier geen bootje, maar de vorm van een vis....speedvis.
EN website SMILE
Verschillende soorten zeep, warm en koud water, wanneer kom de boot het verst?
DU website Zzzebra
Gespleten lucifertjes met wat afwasmiddel ertussen veranderen in speedbootjes.

Stationnetjes

NL website Ken de Natuur
Eenvoudige proefjes m.b.t. de oppervlaktespanning.
EN pdf Discover Primary Science
Drie activiteiten m.b.t. oppervlaktespanning.
EN website Teach Engineering
Activiteiten als 'speedboot' en 'paperclip'. Daarna discussievragen oppervlaktespanning.

Stroming

EN website Educator's Cheapbook
Stroming zichtbaar maken in dienblad. Mooi en veel uitleg. Goed geïllustreerd.

Talkpoeder

EN video Science at Home
Talkpoeder op wateroppervlak, tandenstoker met shampoo en detergent in midden.

Truc

EN video Spangler
Truc: water 'kookt' in omgekeerd glas water. Zakdoek erover. 'Aanraking'. Met video.

Vasthoudend

DU website WDR Lilipuz
Munten stapelen op stuk karton dat over een vol glas water ligt. Nog twee proeven.

Vissenrace

NL pdf Wouters Wonderlijke Werkzolder
Vissenrace houden met wat afwasmiddel in de opening van de plastic vis.

Water

EN pdf Suzy's World
Lepeltjes water bij een vol glas water doen.

Waterafstotend

NL website Zo Zit Dat
Glas water, strooi er kruiden over, steek een vinger in het glas, eruit: droog!
EN video University of Regina
Lycopodium poeder op water laten drijven, hand erin, zie het waterafstotende effect.

Waterdicht

NL website Arkorum
Een stukje fijn gaas op de opening van een omgekeerde en met water gevulde melkfles.
NL website Proefjes.nl
Gaat het water uit een glas ook door een T-shirt heen? Link naar uitleg en werkblad.
NL website Museon
Hoe water niet door de gaten van een theezeefje gaat.
NL website Proefjes.nl
Folie over hals van fles water. Omkeren en gaatjes prikken in de folie: lekkage?
NL pdf Waternet
Water in een pot, stof erover heen, elastiek erom heen. Omkeren.
EN video Spangler
Hier wordt gewerkt met fijnmazig netje, colaflesje en leuke extra. Met uitleg en video.
EN video Spangler
Korte, duidelijke video: glas met water, doek erover, omkeren. Beschrijving en uitleg.
EN video IOP
Glas, doek erover, water inschenken, bord erop, omkeren, bord weg. Aanrader.
EN video Arvind Gupta Toys
Muskieten gaas. Mooie, duidelijke presentatie. Fotoserie. Links: video en beschrijving.
EN website Hunkin
Hier wordt een zeef gebruikt.
EN video Physics
Goed filmpje, heldere uitleg en een tip.
EN pdf Surfing Scientist
Hier wordt wat kleurstof aan het water toegevoegd. Goede instructiefoto's.
EN website The Naked Scientists
Heldere en goed geïllustreerde uitleg.
DU website WDR Lilipuz
Bij de uitleg duiken we de wasmachhine in en zien de rol van oppervlaktespanning.
DU website WDR Lilipuz
I.p.v. zakdoek of zeef wordt hier het zoutvaatje gebruikt voor deze proef.

Waterknopen

EN pdf Gupta / Press
Gaatjes in een blik, water eruit laten stromen, waterstraaltjes aan elkaar knopen.

Waterstraal

EN pdf Gupta / Press
Spelen met vinger in een waterstraal, je ziet de rol die oppervlaktespanning speelt.

Zeep en suiker

EN website The Naked Scientists
Hier een 'luciferbootje'. Duidelijke uitleg en video.
DU website Zzzebra
Lucifers in een cirkel in het water. Toverstokje met aan 1 eind zeep, ander eind suiker.

Sponsoren

Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen logo_khmw
Het Platform Bèta Techniek logo_platform_betatechniek
Rabobank Haarlem en Omstreken logo_rabobank

Actueel op Twitter

Actueel op Twitter
Nieuws over EncyclopeDoe, Ontdekpek, blog, proefjes bij actualiteiten. twitter.com/encyclopedoe

Leerlijn Techniek

Nu ook op YouTube kanaal. youtube2

Proevenpret

Expedition Chemistry veel coole proefjes expeditionchemistry2

Werkbladen Ontdekplek

Op Ontdekplek.nl staan 50 werkbladen eenvoudig en uitdagend: robothand flipperkast dierentuin en veel meer ontdekplek