Onderwerpen

Aanpassing
Aardappel
Aardbeving
Aarde
Aardgas
Aardolie
Absorberen
Achtbaan
Ademhaling
Aerodynamica
Afrika
Afstandsbediening
Afval
Aggregatietoestanden
Aids
Alarm
Alcohol
Alien
Amfibieën
Anemometer
Archeologie
Archimedes
Asteroïde
Astronaut
Atmosfeer
Atoom
Auto
Bacteriën
Ballon
Ballonraket
Ballonwagen
Barometer
Batterij
Bedreigde diersoorten
Bergbeklimmen
Bergen
Bestrijdingsmiddelen
Besturingen
Beveiliging
Beweging
Bij
Binnenhuisarchitectuur
Bio-energie
Biodiversiteit
Biologie
Biotechnologie
Blessure
Bloed
Bloedsomloop
Bloem
Blubber
Bodem
Bodemdieren
Boemerang
Boerderij
Boom
Boot
Bos
Bouwen
Brachistochroon
Braille
Brand
Broeikaseffect
Brood
Brug
Bungee jump
Caleidoscoop
Camera obscura
Camouflage
Capillaire werking
Cel
Centrifugale kracht
Chaos
China
Chocolade
Chromatografie
Circus
Colloïde
Communicatie
Compact disc
Compost
Computer
Condenseren
Conserveren
Constructies
Cosmetica
Creativiteit
Culturen toen en nu
Dag en nacht
Dammen en dijken
Detective
Dichtheid
Dierentuin
Digitaal
Dinosaurus
DNA
Dolfijn
Doolhof
Doppler-effect
Drie-D
Drijven en zinken
Droogijs
Drugs
Druk
Druktechnieken
Duiken
Duurzaamheid
Eclips
Ecosysteem
Eencelligen
Egg-drop
Egypte
Ei
Eilanden
El Niño
Elasticiteit
Elektriciteit
Elektrochemie
Elektromagneet
Elektromotor
Elektronica
Elektroscoop
Emulsie
Energie
Enzymen
Erfgoed
Erosie
Evenwicht
Evolutie
Expeditie
Familie
Feest
Fiets
Film
Fontein
Fossiel
Fotografie
Fotosynthese
Fractals
Frisbee
Fruit
Gas
Gebit
Gebouwen
Geheimschrift
Geiser
Geld
Geleedpotigen
Geluid
Geluidsapparatuur
Geneeskunde
Geneesmiddelen
Genetica
Gepolariseerd licht
Geraamte
Gereedschap
Geschiedenis
Gesteenten
Getijden
Geur
Gewichtsloosheid
Gips
Gist
Glas
Gletsjer
Godsdiensten, levensovertuigingen
Golven
Goochelen
Goud
Graan
Grieken
Griezelen
Groenten
Grondwater
Grot
Gyroscoop
Haai
Habitat
Harry Potter
Hart
Heelal
Hefboom
Helikopter
Helling
Helm
Hemel
Herbarium
Hersenen
Heteluchtballon
Hevel
Hijskraan
Hologram
Hond
Hormoon
Hout
Hovercraft
Huid en haar
Huisdieren
Huishoudelijke apparatuur
Huishouden
Hydraulica
Hydrometer
Hygiëne
Hygrometer
IJs
IJskast
Immuunsysteem
India
Indianen - culturen
Insecten
Isolatie
Italië
Japan
jo-jo
Kaars
Kaart
Kameleon
Kamp
Kanker
Kasteel
Kat
Katalysator
Katapult
Katrol
Kauwgom
Kelten
Kermis
Kernenergie
Kerstmis
Kettingreactie
Keuken
Kinetische energie
Kleding
Klei
Kleur
Kleurenschijf
Klimaatverandering
Klok
Knikkerbaan
Knopen
Kogellagers
Komeet
Kompas
Koolzuur
Koraal
Koudbloedigen
Krachten
Krater
Kristallen
Krukas
Kunst
Kunststof
Kust
Kwadrant
Ladder
Lamp
Lampion
Landbouw
Laser
Lawine
Lente
Lenzen
Leven en dood
Licht
Lijm
Loep
Longen
Lucht
Luchtdruk
Luchtvervuiling
Maan
Machines
Magnetisme
Magnetron
Mars
Materialen
Medische hulpmiddelen
Meelworm
Melk
Menselijk lichaam
Mesopotamië
Metalen
Meten
Meteoriet
Metselen
Meubels
Microbe
Microscoop
Middeleeuwen
Mier
Mijnbouw
Milieu
Mineralen
Misconcepties
Mobieltje
Moleculen
Molen
Morse
Motor
Mummie
Munten
Museum
Muziek en dans
Muziekinstrumenten
Möbius
Nabeeld
Nanotechnologie
Natuur
Natuurkunde
Neus
Noorderlicht
Olievervuiling
Onder de grond
Ondernemen
Onderzeeboot
Ongewervelden
Ontwerpen
Onweer
Oog
Oor
Oplossing
Oppervlaktespanning
Optische illusie
Opwaartse druk
Osmose
Oxidatie
Ozon
Paard
Paddenstoelen
Papier
Papieren vliegtuig
Parachute
Patronen
Pendule
Periodiek systeem
Periscoop
Perpetuum mobile
Perspectief
Pinguïn
Piramide
Piraten
Planeten
Plant
Plastic
Pneumatiek
Polder
Polymeren
Pomp
Poolstreken
Popcorn
Potentiele energie
Prehistorie
Pretpark
Prisma
Productie
Proteïne
Psychologie
Quarks
Radar
Radio
Radioactiviteit
Raket
Rampen
Reactiesnelheid
Reclame
Recycling papier
Recycling Upcycling
Regen
Regenboog
Regenmeter
Regenwoud
Rekenen
Relativiteit
Reptielen
Resonantie
Reuk
Rivier
Robot
Roest
Roken
Romeinen
Rubber
Rube Goldberg
Ruimtestation
Ruimtevaart
Ruimtevaartkleding
Ruimtevaartvoedsel
Schaatsen
Schaduw
Scheepvaart
Scheikunde
Schelpen
Schilderkunst
Schimmels
School
Seismograaf
Seizoenen
Sensoren
Sextant
Sieraden
Sint-Maarten
Sinterklaas
Slak
Slang
Slijm
Slinger
Sloophoek
Slootdieren
Sluis
Sluitingen en sloten
Smaak
Sneeuw
Snoep
Snot
Solderen
Space Shuttle
Special Effects
Spectroscoop
Spectrum
Speelgoed
Speeltuin
Spel
Spiegel
Spieren
Spijkerbed
Spijsvertering
Spin
Sporen
Sport
Stalactieten
Statische elektriciteit
Stem
Sterren
Stoom
Straalmotor
Streepjescode
Stroboscoop
Sublimatie
Suiker
Survival
Symmetrie
Taal
Tandpasta
Tandwielen
Tast
Techniek op school
Technisch tekenen
Tektonische platen
Telefoon
Telescoop
Televisie
Tennis
Terrarium
Textiele werkvormen
Theater
Thermometer
Thermostaat
Tijd
Tornado
Touw
Traagheid
Transformator
Transistor
Transport
Trein
Tuin
Tunnel
Turbine
Uil
Uitvinding
Veer
Veerkracht
Veiligheid
Verandering
Verdampen
Verf
Verkeer
Verkiezingen
Verlichting
Verpakking
Vervoer
Vet
Vikingen
Vingerafdrukken
Virus
Vis
Vitamine
Vleermuizen
Vliegen
Vliegende schotel
Vlieger
Vliegramp
Vliegtuig
Vlinder
Vloeistof
Vloeistoffentoren
Vlot
Vochtigheid
Voeding
Voedselketen
Voertuigen
Voetbal
Vogel
Voortplanting en seksualiteit
Vormen
Vulkaan
Vuur
Vuurtoren
Vuurwerk
Walvis
Wapens
Warm en koud
Water
Waterdruk
Waterkracht
Waterkringloop
Watertoren
Watervervuiling
Waterzuivering
Weer
Wegen
Wetenschap
Wetlands
Wieg van Newton
Wielen en assen
Wind
Windenergie
Windsnelheid
Windvaan
Wiskunde
Woestijn
Wolken
Worm
Wrijving
Zaden
Zalm
Zand
Zee
Zeep
Zeepbellen
Zeilen
Zeilwagen
Zenuwspiraal
Zenuwstelsel
Zeppelin
Zetmeel
Ziekten
Zilver
Zintuigen
Zon
Zonne-energie
Zonnestelsel
Zonnewijzer
Zoogdieren
Zout
Zoötroop
Zure regen
Zuren en basen
Zuurstof
Zwaartekracht
Zwaartepunt
Zwanenhals
Zwart gat
Zweefvliegen

Statische elektriciteit

Inleidend

Plafond

Taal Type Link
NL website Proefjes.nl
Kan een ballon ook aan het plafond blijven hangen? Link naar uitleg en werkblad.

Verkennen

Taal Type Link
NL video Quest Junior
Even dollen met ballon en statische elektriciteit. Daarna prima uitleg.
EN website UEN
Statische elektriciteit verkennen, onderzoeken mbv eenvoudige materialen. Met vragen.

Activiteiten

Afstoting

Taal Type Link
EN video University of Regina
Aantrekking en afstoting van geladen ballons.
EN pdf Gupta / Press
Aantrekking en afstoting van geladen ballons. Eenvoudige uitleg. P.12.
DU website Zzzeba
Mooie tekeningetjes van afstotende ballonnen.

Afstoting

Taal Type Link
EN website UEN
Meerdere activiteiten met statische elektriciteit.
EN website The Naked Scientists
Hier wordt een ballon en een sliertjes geknipte plastic zak gebruikt.
EN website University of Virginia
3 activiteiten: met 1 ballon, met 2 ballonnen en met peper en zout, steeds met vragen.

Alle?

Taal Type Link
EN website Dirtmeister
Onderzoek welke stoffen wel en welke niet statisch geladen zijn? Uitstekend!

Ballon

Taal Type Link
NL website Proefjes.nl
Bij uittrekken trui s'winters soms een schokje. Link naar uitleg en werkblad.
NL website Lesidee
Plak een krant tegen de muur en een grapje met wol en een ballon.
NL website Aha in de Klas
Met een opgewreven ballon een vleermuisje van papier laten vliegen.
NL website Technopolis
Kan je papiersnippers optillen zonder ze aan te raken? Balpen, meetlat, liniaal, kam.
NL website Zo Zit Dat
Opgewreven ballon laat spookjes, getekend op laagje wcpapier, dansen.
EN website The Space Place
De aantrekking van snippertjes. Prima uitleg.
EN website UEN
Statische elektriciteit onderzoeken met ballon, enz.. aan de hand van vragen.
EN website Weather Wiz Kids
Ballon tegen de muur, eenvoudige uitleg.
EN website Science World
Ballon tegen muur, leuke uitvoering met denkbeeldige plank.
EN website Scientific American
Ballon over wol ea materialen. Nauwkeurige aanwijzingen en uitleg. Varianten.
DU website Schule und Familie
Een opgewreven ballon laat papieren mensjes opspringen.

Balspel

Taal Type Link
EN pdf Gupta / Press
Figuurtje van aluminiumfolie op de rand van een opgeladen langspeelplaat.

Barnsteen

Taal Type Link
NL pdf Hemlab
Wrijf stukje barnsteen over een wollen doek. Hou de steen boven peper.

Bel

Taal Type Link
EN website Arvind Gupta Toys
Statisch 'belletje' hangt tussen 2 blikjes en is verbonden met aluminiumfolie en tv.

Blauwig

Taal Type Link
EN website Bang goes the theory
Donker. Suikerklontjes vermalen, plakband, envelop. Positieve, negatieve lading.
EN website Marvin and Milo
Donker, knabbel op snoep, plakband, envelop open scheuren. Blauwige gloed.

Blikje

Taal Type Link
NL website Proefjes.nl
Kan een frisdrankblikje bewegen zonder dat je het aanraakt? Link uitleg en werkblad.
NL pdf Windpark Noordoostpolder
Blikje voorbewegen met ballon. Korte duidelijke uitleg.
NL website Zo Zit Dat
Blikje bewegen zonder aan te raken. Uitgebreide uitleg.
EN website Science Explorer
Plak de ballon eens aan je gezicht. Leuke instructie.
EN video Questacon
Ballon opwrijven aan haar of trui, daarna blikje voortbewegen. Goede uitleg.
EN website Marvin and Milo
Met een ballon een blikje voortbewegen. Leuke strip.
EN website The Naked Scientists
Prima en goed geïllustreerde uitleg.
EN website Fizzics Education
Blikje voortbewegen met opgewreven ballon. Suggesties verder experimenteren.
EN website Science World
Blikje voortbewegen: hoe ver? Waterstraal variabelen als temperatuur.
DU website Physicbox
Bootje vouwen en met een opgewreven rietje voortbewegen in het water.

Cereal

Taal Type Link
EN website ZOOM
Hier worden een cereal, een langspeelplaat en een wollen trui gebruikt.
EN website University of Virginia
Uitgebreid experimenteren met ballon en o.a. cereal. Ook 'ballon elektroscoop'.
EN pdf Dragonfly TV
Rylee heeft prothese. EMG meet spieractiviteit. Onderzoek statische elektriciteit: cereal.
EN video Dragonfly TV
Bijbehorende video.
EN website Science made Simpel
Met geladen kam bij cereal of gepofte rijst. Links naar veel algemene uitleg.

Gelatinepoeder

Taal Type Link
EN website ZOOM
Een ballon, een wollen kledingstuk en een beladen toetje: gelatinepoeder.

Gepofte rijst

Taal Type Link
EN website Edible Inedible Experiments
Hier ligt de gepofte rijst onder een plaatje plexiglas.

Glasplaatje

Taal Type Link
EN pdf Gupta / Press
Eenvoudige, duidelijke tekening van het proefje.

Haar

Taal Type Link
EN website Charles Edison Fund
Haren, kammen en ballonnen in een duidelijke opzet.
DU website Physicbox
Leuke vormgeving met haar van zijdepapier op kartonnen hoofd.

Hoogspanning

Taal Type Link
DU website Physicbox
Een opgeladen ballon leggen op een metalen roostertje dat op een droog glas ligt.

Kat

Taal Type Link
EN website Little Shop of Physics
Met de kat over het vloerkleed glijden in een donkere kamer.

Lading

Taal Type Link
EN video Science Snacks
Sla een elektrische lading op en maak dan vonken. Video glashelder.

Langspeelplaat

Taal Type Link
DU website Schule und Familie
Dansende 'parels' op een opgewreven langspeelplaat. Potlood, grafiet, erbij.

Leidse Fles

Taal Type Link
EN website Science Snacks
Goed opgebouwde proef die uitmondt in de Leidse fles, voorloper van de condensator.
EN website Reeko
Ook eenvoudige materialen en duidelijke handleiding.

Leidse Fles

Taal Type Link
EN website Bizarre Labs
Elektrische lading bewaren in een Leidse Fles. Uitgebreide handleiding.

Letter

Taal Type Link
EN website Charles Edison Fund
Een gepeperde letter op een deksel.

Lucifer

Taal Type Link
EN video Spangler
Beschrijving, uitleg en video van leuke truc met lucifer, munten en ballon.
EN website Marvin and Milo
Leuk stripje van dit 'don't touch' proefje.

Maïzenapapje

Taal Type Link
EN video Spangler
Beschrijving en uitleg van het hierboven, in Sick Science uitgevoerde proefje.
EN website The Naked Scientists
Elektrische slijm met een maïspapje. Leuk en duidelijke uitleg.

Monster

Taal Type Link
NL website Zo Zit Dat
Met opgewreven ballon bliksem boven het hoofd van monster van klei en paperclips.

Olie

Taal Type Link
DU website Physicbox
Opspringende olie?

Peper

Taal Type Link
NL website Wouters Wonderlijke Werkzolder
Peper en zout door elkaar. Weer scheiden met een ballon.
NL website Expedition Chemistry
Peper en zout scheiden met een geladen plastic lepeltje.
NL website Proefjes.nl
Peper en zout scheiden met statisch geladen ballon. Links: uitleg en werkblad.
NL website Aha in de Klas
Peper en zout scheiden in paasstijl. Leuk!
EN website CMSTE
Ook andere manier voor scheiden zout en peper: petrischaaltje en deksel erop.
DU website Schule und Familie
Peper, zout en opgewreven plastic lepel, geen metaal want...prima uitleg.

Plakband

Taal Type Link
EN website DFTV
2 stukken plakband lostrekken van een rolletje, naast elkaar hangen en zien afstoten.
EN website Little Shop of Physics
Plakband bij een monitor houden.
EN website Science World
Proefje: 3 stukjes plakband. Wat gebeurt als je de stukjes tape naar elkaar toe beweegt?
EN website Reeko
Opstellig met rietjes in filmkokertjes, gebogen, plakband eraan. ook proef met kam.
EN website The Naked Scientists
Plakband en statische elektriciteit. Heldere uitleg en illustraties..
EN website Science by Email
Proefje lukt met verschillende soorten plakband. Goede uitleg.

Plastic

Taal Type Link
EN pdf Marine Science
Statische elektriciteit met opgewreven plastic fles en andere plastic materialen.
EN video Arvind Gupta Toys
Hier met slierten van een gerafelde plastic tas. Links naar beschrijving en video.

Pvc - tennisracket

Taal Type Link
NL pdf Slimme Handen
Met zelfgemaakte pvc - tennisracket een statisch geladen ballon zwevend houden.
EN video Science Bob
Proefje met mylar tinsel (kerstversiering, visgerei) en statisch geladen PVC pijp.

Slang

Taal Type Link
EN pdf Gupta / Press
Met geladen pen een spiraalvormige slang van papier omhoog laten komen. P.12.

Spaarlamp

Taal Type Link
NL pdf NEMO
Met alleen een ballon en je haar kan je een spaarlamp laten branden!
NL pdf NEMO
Bijbehorende leerkrachtenhandleiding en goede tip mbt gloeilamp p.33
EN website The Naked Scientists
Met behulp van een opgewreven ballon een spaarlamp laten oplichten.

Spanningszoeker

Taal Type Link
EN pdf Gupta / Press
Lampje spanningszoeker, aan 1 kant vast houden, andere over piepschuim. P.14.
EN website Hunkin
Aardige tekening van deze proef met neon lampje.

Stationnetjes

Taal Type Link
NL website Ken de Natuur
Verschillende proefjes met statische elektriciteit en aandacht voor onweer.
EN pdf Discover Primary Science
Trigger Questions. Goede onderzoeksopzet bij elk onderdeel.
EN website CanTeach
3 tien-minuten stationnetjes met ping pong balletjes, snippers en waterstraal.
EN website UEN
Stationnetjes adh van Romeo en Julia. O.a. 'slangenbezweerder'. Met werkbladen.

Ster

Taal Type Link
DU website Zzzebra
Met geladen liniaal een papieren ster laten draaien.

Teflon

Taal Type Link
EN website University of Virginia
Experimenteren met ballon, blikje, Teflon stokje en spanningmeter.

Testlab

Taal Type Link
EN pdf Suzy's World
Verschillende materialen. Test wat door de ballon aangetrokken wordt en wat niet.

TL-buis

Taal Type Link
EN website Hunkin
Met statische elektriciteit een fluoricerende lamp laten schijnen.
EN website Energy Quest
Hier worden verschillende materialen gebruikt.
EN website Reeko
Een statisch geladen kam bij het metalen eind van een lamp houden.
EN website Weather Wiz Kids
Hier wordt de uitleg doorgetrokken naar onweer.
DU website Zzzebra
Hier met een wollen doek langs de TL-buis.
DU website Physicbox
Hier met een geladen ballon een vonkje laten overslaan.

Tribo-elektrisch

Taal Type Link
EN website Science World
Tribo-elektrisch effect. Welke combinaties van materialen zorgen voor lading

Van de Graaff

Taal Type Link
EN website Science World
Van de Graaff met piepschuim pinda's, taartvorm. Goede video ea extra's.
EN website Jefferson's Lab
Experimenteren met een Van de Graaff generator.

Vlooiencircus

Taal Type Link
EN website Science Snacks
Vlooiencircus met rijstkorrels als vlooien. Leuke opzet. Duidelijke uitleg.

Vlooienspel

Taal Type Link
EN pdf Gupta / Press
Elektrisch vlooienspel van een grammofoonplaat en propjes van zilverpapier. P.13.

Vonk

Taal Type Link
EN website Hunkin
Vonk over laten springen van jou op een waterstraal, als je eerst statisch geladen bent.

Waterstraal

Taal Type Link
NL website Proefjes.nl
Ballon. Dingen naar je toe trekken zonder aan te raken! Link naar uitleg en werkblad..
NL website Science Space
Waterstraal buigt bij statisch geladen ballon. Met duidelijke simulatie.
NL website Aha in de Klas
Met een statisch geladen kam een waterstraaltje buigen. Goede uitleg.
NL pdf Waternet
Waterstraal buigt als opgewreven statisch geladen ballon erbij komt. Tips.
EN website Science Bob
Verder experimenteren: temperatuur, vochtigheid (douche), grootte kam.
EN website Surfing Scientist
Duurzame uitvoering! Goede uitleg.
EN website Scientific American
Proef met waterstraal hier uitgevoerd met 3 piepschuim bekers. Prima uitleg.
EN website Physics Central
Verder experimenteren met wrijftijd, temperatuur water, iets anders dan kam.
EN website DFTV
Hier de vraag hoe het kan dat de waterstraal buigt.
EN website Informit
Ook experimenteren met twee ballonnen of linialen.
EN website Marvin and Milo
Leuke strip met dit proefje.
EN website Fizzics Education
Waterstraal buigen met geladen kam. Enkele variaties.

Zwevende ring

Taal Type Link
NL pdf NEMO
2 statisch geladen voorwerpen beïnvloeden elkaar. Lijkt alsof je kunt toveren!
NL pdf NEMO
Bijbehorende leerkrachtenhandleiding, met duidelijke achtergrondinfo p.18
NL website Klokhuis
Met een opgewreven ballon laar Iwan een plastic ring zweven.
NL video Technopolis
Ring, geknipt van plastic zakje, zweeft boven opgewreven ballon. Goede video!
EN website Cool Science
Hou plastic ring of sneeuwvlok zwevend met pvc-pijp. Veel info, prima video.
EN video Spangler
Met een doek ballon en strook van plastic zak opwrijven. Strook zweeft boven ballon.

Aanvullend

Elektriseermachine

Taal Type Link
NL video Schooltv
Rond 1800 worden de eerste stoten elektriciteit opgewekt met een elektriseermachine.

Kopieerapparaat

Taal Type Link
NL website Willem Wever
Hoe werkt een kopïeerapparaat?

Sponsoren

Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen logo_khmw
Het Platform Bèta Techniek logo_platform_betatechniek
Rabobank Haarlem en Omstreken logo_rabobank

Actueel op Twitter

Actueel op Twitter
Nieuws over EncyclopeDoe, Ontdekpek, blog, proefjes bij actualiteiten. twitter.com/encyclopedoe

Leerlijn Techniek

Nu ook op YouTube kanaal. youtube2

Proevenpret

Expedition Chemistry veel coole proefjes expeditionchemistry2

Werkbladen Ontdekplek

Op Ontdekplek.nl staan 50 werkbladen eenvoudig en uitdagend: robothand flipperkast dierentuin en veel meer ontdekplek